Zorunlu Arabuluculuk Nedir?
İş davalarında zorunlu arabuluculuk, Türkiye’de iş hukuku kapsamında taraflar arasında uyuşmazlıkların çözümünü hızlandırmak ve mahkemelerdeki yükü azaltmak amacıyla uygulanan bir yöntemdir. 2018’de yürürlüğe giren bu düzenleme ile, iş uyuşmazlıklarında arabuluculuk süreci zorunlu hale getirilmiştir.
Zorunlu arabuluculuk, iş uyuşmazlıkları söz konusu olduğunda tarafların mahkemeye başvurmadan önce arabuluculuk sürecine girme zorunluluğunu ifade eder. Arabulucu, taraflar arasında bir anlaşmazlık varsa, tarafları dinleyip bir çözüm bulmaya çalışır. Bu süreç, genellikle dava açmadan önce yapılması gereken bir ön adımdır.
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca toplu ya da bireysel iş sözleşmesine dayanan işveren ve işçi alacağı sebebi ile açılan davalarda arabulucuya başvuru şarttır. Arabulucu olmadan dava açıldığında, dava şartı olmadığı gerekçesi ile 6100 sayılı Hukuk Mahkemeleri Kanunu’na göre dava usulden reddedilecektir.
Hangi Davalar Zorunlu Arabuluculuk Kapsamındadır?
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’na göre zorunlu olarak arabuluculuk kapsamına giren davalar şunlardır:
• İşe iade davaları • Boşta geçen süre tazminatından doğan davalar • İşe başlatmama tazminatından dolayı ortaya çıkan davalar • Kıdem tazminatı nedeni ile açılan davalar • İhbar tazminatından doğan haklar için açılan davalar • Bakiye süre, sendikal tazminatlar, ücret alacağından dolayı açılan davalar • Fazla mesai ücreti talebi için açılan davalar • Yıllık izin ücreti için açılan davalar • Yemek ve yol ücretinden kaynaklı davalar • Ulusal bayramlar, genel tatiller, prim ve ikramiye ücretlerinden kaynaklanan davalar • Kötü niyet tazminatları
Bu gibi davalardan önce mutlaka arabulucuya başvurulması gereklidir.
Zorunlu Arabuluculuk Kapsamı Dışında Kalan Davalar
İş kazası ya da meslek hastalıklarından dolayı maddi ve manevi tazminat davaları açılabilir. Bunlarla ilgili rücu, itiraz, tespit davalarında ise İş Mahkemelerinde dava açmadan önce arabuluculuk şartı aranmaz. Sadece davacı taraflar kendi tasarruflarında arabulucuya başvurabilir.
Arabuluculuk Süreci Nasıl İşler?
1. Başvuru
Taraflardan biri, uyuşmazlığı çözmek için arabulucuya başvurur. Başvurular karşı tarafın işi ya da yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki arabuluculuk bürosuna yapılmalıdır.
2. Arabulucu Görevlendirmesi
Başvuru sonrasında bürodan bir arabulucu görevlendirilir.
3. Arabuluculuk Toplantıları
Taraflar müzakere için davet edilir. Arabulucu, tarafları ayrı ayrı veya birlikte dinleyerek, anlaşmazlığın çözümüne yönelik önerilerde bulunur. Taraflar, arabulucunun önerilerini değerlendirir ve müzakerelere devam eder.
4. Sonuç
Müzakere sonucunda arabulucu tarafından tutanak düzenlenir. Taraflar bir anlaşmaya varırlarsa, bu anlaşma bir protokole dönüştürülür ve anlaşılan hususlarda sonradan dava açılmaz. Anlaşmaya varamazlarsa, arabuluculuk süreci sona erer ve taraflar mahkemeye başvurabilirler.
Süreler ve Zaman Aşımı
Zaman Aşımı ve Hak Düşürücü Süreler
Davalarda zorunlu bir arabuluculuk durumu var ise arabuluculuk bürosuna başvurduğunuz andan itibaren son tutanak imzalanana kadar geçen sürede:
- Zaman aşımı süreleri durur
- Hak düşürücü süreler işlemez
İhtiyari olarak arabuluculukta ise hak düşürücü sürelerin ve zaman aşımının etkisi olmaz.
Başvuru Süreleri
- Kötü niyet tazminatları, kıdem, ihbar, yıllık izin ücreti, ücret gibi uyuşmazlıklarda: Arabulucuya 5 yıl içinde başvurmak gereklidir
- İş sözleşmelerinin feshinden kaynaklanan tazminat davalarında: 5 yıl süresi geçerlidir
- İşe iade davalarında: Arabulucuya başvurma süresi bir aydır
- İşe iade davalarında uyuşmazlık devam ederse: İşçi iki hafta içinde dava açabilir
Belge Tamamlama Süresi
Arabuluculuk sürecinde açılan davaların başvuru dilekçesine arabulucu tarafından düzenlenen tutanak eklenir. Bu belge dosyada bulunmuyor ise davalılara bir hafta süre verilir. Bu süre sonunda eksik belge tamamlanırsa dava açılabilir.
Zorunlu Arabuluculuğun Avantajları
Hız ve Etkinlik
Mahkeme sürecine göre daha hızlı bir çözüm sunar. İş davalarının genelinde karşılıklı anlaşmaya varıldığında sürecin gereksiz uzamasından kurtulunur.
Daha Düşük Maliyet
Mahkeme masraflarına göre daha ekonomik olabilir. Bu alanda doğacak masraflardan tasarruf sağlanır.
Gizlilik
Süreç gizli yürütülür, bu da tarafların ticari sırlarını veya kişisel bilgilerini korur.
Zorunlu Arabuluculuğun Sınırları
Başarısızlık Durumu
Eğer arabuluculuk süreci başarısız olursa, taraflar yine de mahkemeye başvurabilir.
Uygulama Alanı
Zorunlu arabuluculuk, her tür iş uyuşmazlığı için geçerli olmayabilir; iş kazası ve meslek hastalığı kaynaklı tazminat davaları gibi belirli türdeki davalar hariç tutulmuştur.
Sonuç
Bu düzenleme, iş uyuşmazlıklarının daha hızlı ve etkili bir şekilde çözülmesini amaçlarken, aynı zamanda mahkeme sisteminin üzerindeki yükü de hafifletmeyi hedefler. Firmamız, alanında uzman ve profesyonel olarak hizmet veren arabulucularımız ile hak kaybı olmadan davanızın çözümünü sağlamaktadır.
Hak ve sorumluluklarınızı tüm bu süreçlerde takip ederek doğru bir şekilde yönlendirmeler yapmaktayız. Bu şekilde hukuki alanda hak kayıpları yaşamadan davalarınız sonuçlanır. Gerek davalarda temsil şeklinde gerek herhangi bir dava içi bilgi almak şeklinde gerekse de arabuluculuk gibi faaliyetlere başvurarak sorunun çözülmesi için alanında uzman avukat kadromuzdan hizmet taleplerinde bulunabilirsiniz.
İş hukuku ile ilgili tüm konularda hukuki destek almak ve sürecin yasalara uygun bir şekilde takip edilebilmesi için web sitemizde yer alan WhatsApp hattı üzerinden hukuk büromuza ulaşabilirsiniz.
